“Yediyimiz keyfiyyətsiz qidaların ruhumuza təsiri var”

Keyfiyyətsiz qida mövzusunu bu dəfə bir qədər fərqli aspektdən şərh etməyə çalışacağıq. Bu məsələdə isə bizə sosioloq Cavid İmamoğlu yardımçı olacaq.

Suallar isə belədir:

1. Keyfiyyətsiz qidaların bizim ruhumuza, mənəviyyatımıza təsiri varmı?

2. Cəmiyyətimizdə baş verənlərdə, xoşagəlməyən halların artmasında keyfiyyətsiz qidaların rolu nə qədərdir?

Müsahibimizin suallarımıza cavabı belə oldu: “Keyfiyyətsiz qidaların orqanizmimizə birbaşa təsiri var. Fikir versəniz, kənd yerlərində, yəni harada ki, insanların sağlam qidalanmaq imkanları daha təbiidir, orada insanlar daha sağlam olurlar, düşüncələr müəyyən mənada saf olur, insanlar daha səbirli, stressdən uzaq, emossional dayanıqlı olurlar. Təbii ki, deyə bilərsiniz ki, burada məsələnin başqa bir tərəfi var, yəni şəhərlə kəndin özünün şərtləri fərqlidir. Şəhər stresli yerdir, tıxaclar var və s. Bu da düzdür, ancaq sağlam qida çox mühüm amildir. Qida insanın birbaşa düşüncəsinə təsir eləyir, ruhuna təsir eləyir”.

Sosioloq hesab edir ki, hər şey düzgün və sağlam qidalanmaqdan başlayır: “Bir işin maddi tərəfi var, bir də mənəvi tərəfi. Məsələn, sağlam, doğru-düzgün qidalanmaq insanı gümrah eləyər, sağlam düşünməsində təsirli olar, yaxud əxlaqına, davranışına təsir eləyə bilər”.

“Bunun da bir sosial qanunauyğunluğu olmalıdır”

C. İmamoğlu bu fikirdədir ki, cəmiyyətimizdə bu məsələlərlə bağlı hazırda düzgün təblğat getmir: “İnsanları lazım olmayan dietik proqramlara yönəldirlər. Bundan başqa, hansısa reklamlar vasitəsi ilə tez bişirilən yeməklərə şövqləndirirlər. Bu, kapitalizm cəmiyyətlərinə xas xüsusiyyətdir. Amma bunun da bir sosial qanunauyğunluğu olmalıdır. İnsanlar o zaman çöl yeməklərinə, yaxud tez bişən, ayaqüstü yeməklərə istiqamətlənməlidirlər ki, həqiqətən də o vaxt onların başqa imkanları yoxdur. Amma bizdə təəssüf ki, belə deyil. Bizdə artıq bu, həyat tərzinə çevrilməyə başlayır. Bizdə bu artıq qidalanmaq prosesinin tərkib hissəsinə çevrilməyə başlayır. Yəni hətta vaxtı olanlar belə, bu həyat tərzinə üstünlük vermək istəyirlər. Bir az tənbəllik, bir az ailədaxili məsələlər, problemlər, yəni ən sadə məsələdən ən mürəkkəb məsələyə qədər çox şeyin qidalanmağımıza təsiri var”.

“Həyat tərzinə fikir verməyən insanlarda vəziyyət başqadır”

Müsahibimizin dediyinə görə, məsələnin başqa tərəfləri də var: “Səhər, günorta, axşam yeməyini vaxtında və sağlam yeyən insan gümrah olur, bu da ona gətirib çıxarır ki, insan gün ərzində enerjili olur, daha çalışqan olmağa çalışır, beyninə ideyalar gəlir və s. Amma həyat tərzinə fikir verməyən insanlarda vəziyyət başqadır. Baxın, gecə 3-4 radələrində yatırlar, səhər çox gec dururlar, səhər yeməyini ümumiyyətlə yemirlər və s. Halbuki bütün tibb məktəbləri, bütün sağlamlıq məktəbləri tövsiyə edirlər ki, səhər yeməyinin yerini heç bir şey əvəz edə bilməz. Çünki səhər yeməyindən gələn rasion, xüsusilə, onu gözəl şəkildə qəbul eləmək insanı gün ərzində gümrah eləyir. Bizim gənclərimizin həyat tərzinə baxın – böyük əksəriyyəti sosial şəbəkələrdə, internetlərdə, gecənin müəyyən bir vaxtına qədər kompyuter qarşısında vaxtlarını keçirirlər və gecə 3-dən sonra yatırlar, səhər isə yuxudan çox gərgin oyanırlar. Bu həm ruhun gərginliyidir, həm də canın gərginliyindən söhbət gedir. Halbuki mütəxəssislər qeyd edirlər ki, gecə saat 11 ilə 3 arası oyaq keçirilən hər bir dəqiqə insanın ziyanınadır. 11-3 arası insanın bədəninin, ruhunun, mənəvi, maddi yenilənməsi üçün ən ideal vaxtdır. Həmin vaxt ərzində bütün bədən üzvləri özünü sabah üçün yeniləyir, yeni bir başlanğıc üçün təzələyir. İnsanlar da var ki, həmin vaxtı soyuducu qarşısında keçirirlər. Halbuki o vaxtlar bədən istirahət eləməlidir. Ruhla bədənin harmoniyasını qorumaq lazımdır”.

 “Harmoniya pozulub”

“Harmoniya bizim yaşayışımızda pozulub. Qida və yuxu rejiminin pozulması insanların fəaliyyətinə təsir göstərir”, – deyə həmsöhbətimiz qeyd etdi. Onun sözlərinə görə, bu vəziyyət kimlərəsə sərf eləyir: “Çünki cəmiyyət nə qədər gərginləşir, bir o qədər gərginlikdən çıxaran içki növləri çoxalır. Məsələn, siz fikir verin – əgər əvvəllər bazarda bir adda energetik içki növü var idisə, bu gün 15 adda energetik içki növünə rast gəlmək olur. Əvvəllər 10 adam bu içkilərdən içirdisə, bu gün 1000 adam içir. Heç həmin içkilərin qiyməti də çox ucuz deyil. Bir növ o içkilərdən asılılıq yaranır. Gecənin yuxusunu yatmayan, səhərin qidasının enerjisini almayan bədəndə enerji olmur və həmin enerjini bərpa eləmək üçün insanlar energətik içkilərindən istifadə edirlər. Halbuki məsələni lap başdan – sağlam və doğru-düzgün qidalanmanı təmin etməklə həll eləmək mümkündür”.

 “Pozuntu müşahidə edilən malları almayın”

Sonda bir vacib məqamı da qeyd edək. Antiinhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidmətinin məlumatına görə, ərzaq malları yalnız keyfiyyəti təsdiq edən müvafiq sənədlər olduğu hallarda satıla bilər: “Mənşəyini və qiymətini təsdiq edən qaimə və digər müşayiətedici sənədləri olmayan malların qəbulu, saxlanması və satışı qadağandır. Tez xarab olan ərzaq malları üzrə müşayiətedici sənədlərdə mal və ya məhsulun istehsal edildiyi saat və tarix, saxlanma temperaturu və son istifadə müddəti göstərilməlidir. Malların keyfiyyəti, markalanması, saxlanma rejimi və forması (temperaturu, nəmliyi, saxlanma müddətləri), normativ-texniki sənədlər, standartlar və təchizat müqavilələri ilə nəzərdə tutulmuş tələblərə cavab verməlidir. İstifadə müddəti ötmüş və normativ-texniki sənədlərin tələblərinə cavab verməyən mallar satıla bilməz. Təbii ki, istehlakçılar da qeyd olunan keyfiyyətin təyini göstəricilərinə fikir verməli, hər hansı pozuntu müşahidə edilən malları almamalıdırlar”.