Rusiya hökuməti bu şou ilə nəyi hədəfləyirdi?

2 il əvvəl idi. 4 nəfər azərbaycanlı Nyu-Yorka getmək üçün Çikaqo aeroportundaydıq.

Qeydiyyat növbəsində gözləyərkən öz aramızda söhbət edirdik. Arxamızda söhbətimizə diqqətlə qulaq asan bir amerikalı bir qədər sonra bizə yaxınlaşdı. Əvvəlcə, narahat etdiyi üçün üzr istədi. Bizdən hansı dildə danışdığımızı soruşdu. Azərbaycandan gəldiyimizi və Azərbaycan dilində danışdığımızı söylədik. Bizə: “Çox gözəl diliniz var. Sanki şeir dinləyirəm. Həqiqətən heyran oldum”, – dedi.

Bazar günü AzTV-də “Breyn rinq” intellektual oyuna baxırdım. Maraqlı proqramdır. Mübarizə aparan komandalardan birinin lideri bir neçə dəfə dedi ki: “Bu suala Qumbatov cavab verəcək”. Komandanın lideri də, Qumbatov dediyi də azərbaycanlı idi. Əslində Hümbətov imiş. “Müasirləşib”, ruslaşıb Qumbatov olub.

Oktyabrın 10-da Moskvada bir Rusiya vətəndaşı öldürüldü. Şerbakov adlı bu gəncin Azərbaycan vətəndaşı Orxan Zeynalov tərəfindən öldürüldüyü iddia olunur. Adi bir cinayət hadisəsi olsa da, Rusiya KİV-i tərəfindən məsələ həddindən artıq qabardıldı.  Azərbaycan və azərbaycanlı düşmənçiliyi kütləvi şəkildə qızışdırıldı. Provokasiyalar nəticəsində hər an hər şey ola bilər.

Orxan Zeynalovun həbsedilmə görüntüləri əsl biabırçılıq idi. Qolubağlı birisinin döyülməsi, daxili işlər nazirinin otağına aparılması… Sanki insanlıq tarixinin ən böyük cinayətkarı həbs edilib. Sanki bundan sonra dünyada heç bir cinayət olmayacaq.

Rusiya hökuməti bu şou ilə nəyi hədəfləyirdi?

Bir çox ehtimallar ola bilər. Məsələn, Vilnüsdə keçiriləcək Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı Sammitində Azərbaycanın qərarlarına təsir etmək, Azərbaycanı daha çox güzəştə getməyə məcbur etmək və s. Digər bir ehtimal: Rusiyada hal-hazırda federasiya daxilində bir çox problemlər mövcuddur. Sovet İttifaqı dövründənqalma belə gedişlərlə məqsəd, adətən, ölkədaxili problemləri gizləmək, ikinci plana keçirmək, əhalinin diqqətini xarici “düşmənlər”ə yönləndirmək olur. Bu ehtimalların hamısı birlikdə də ola bilər.

Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin tarixinə yüngülvari nəzər salsaq, bugünkü hadisə bizim üçün sürpriz olmamalıdır. Rusiya hökumətlərinin Azərbaycana münasibəti, baxışı, demək olar ki, heç vaxt dəyişməyib. Təbii ki, söhbət dövlət siyasətindən gedir. Yoxsa, Rusiyada ağlı başında hər kəs hökumətin bu addımını pislədi. Belə zorbalıqların uzun müddətdə Rusiyanın özünə zərər verəcəyini bildirdilər.

Bəs bizim baxışımız, duruşumuz necə? Dəyişibmi? Tarixdən dərs alırıqmı?

Əsas məsələ də budur. Biz Azərbaycan xalqı olaraq nə edirik?

Əgər biz özümüzə inansaq, öz dəyərlərimizə sahib çıxsaq, hörmətlə yanaşsaq, o zaman bir çox problemlər həll olacaq. O zaman hamı bizə ehtiramla yanaşacaq.

Azərbaycan dili gözəl dildir. Hər cür hörmətə, ehtirama layiqdir. Amerikalı belə, dilimizi bilməsə də, səslənişinə valeh olur. Amma bizim bəzilərimiz dilimizdən utanırıq. Azərbaycan dilində danışmağı özümüzə ar sayırıq. Rus dilində danışaraq səviyyəmizin yüksəldiyini zənn edirik. Özümüzü rus dilində danışmaq məsələsinə o qədər fəda etmişik ki, Hümbətov dönüb olub Qumbatov. Acınacaqlı haldır.

Xarici dil bilmək təqdirəlayiqdir. Nə qədər çox dil öyrənsək, o qədər yaxşıdır. Amma öncə ana dilimizi bilmək, öyrənmək şərti ilə… Öz dilimizdən utanmamaq şərtilə…

Necə deyərlər, özü-özünə edənə, el yığılsa edə bilməz. Bunu pozitiv mənada da başa düşə bilərik, neqativ mənada da. Seçim qalır bizə…

Anar Qaraxançallı