Bu payız yağışla gəldi. Neçə gündür ki, axşam yağır, səhər gün çıxır.
Mən payız yağışına tamaşa eləməyi sevirəm. Sevirəm deyəndə ki, o yağışa baxa-baxa qəribə hisslər yaşayıram. Heç yadımdan çıxmaz, 40-45 il əvvəl kəndimizdə, çiy kərpicdən tikilmiş evimizin pəncərəsinə üzümü söykəyib, gözlərimi gecənin qaranlığına zilləyər, tappatapla ağacları, evimizin çardağını, torpağı döyən yağışın səsinə qulaq asardım. Uzun müddət eləcə fikrə dalar, sanki o qaranlığın dərinliyində ağacların gözlərini yumub yuxuya getdiyini, sarı-sarı yarpaqların ümidsiz halda budaqdan qopub torpağa düşdüyünü görərdim. Yaz yağışı ilə payız yağışının mənim üçün fərqi o idi ki, yaz yağışında yerdən torpaq quxusu qalxar və mən o qoxunu acgözlüklə sinəmə çəkərdim, payız yağışında isə fərqli bir rütubət, bir də kövrəklik duyardım, yaz yağışını cavana, payız yağışını qocaya bənzədərdim. Mənə elə gələrdi ki, yerə səpilən yarpaqlar ağacların budağından deyil, göylərin dərinliyindən yağır. Səhər olan kimi həyətə qaçıb ağacların altına döşənmiş sarı yarpaqlara tamaşa edərdim. Yağan yağışa, əsən küləyə baxmayaraq, hələ də budaqda qalan ara-sıra yarpaqlara baxardım, nə fərqi, ha bu gün, ha sabah, hamısı töküləcək. Yazda açan bütün yarpaqların bir ortaq tərəfi var ki, hamısı payızda xəzəl olur, bəzisi sentyabrda, bəzisi dekabrda, amma heç biri gələn yaza qalan deyil.
Yaz olsun, payız olsun, nə zaman yağış yağsa, babam: “Maşallah, nur yağır, bərəkət yağır”, – deyərdi. Babamın niyə belə dediyini bilirdim, kəndimiz dədə-babadan heyvandarlıqla, xüsusilə də qoyunçuluqla dolanışıq tapdığından yağış bizim üçün çöllərdə bitən ot, heyvanın qarnının doyması demək idi. Heyvanın doymasının nə olduğunu bilmək üçün də gərək tərəkəmə olasan.
O illərdən çox keçib, lap çox. O qədər çox ki, ötən müddətdə babamı da, atamı da kəndimizin Saz adlanan qəbiristanlığına verib, ölümlə aramdakı bütün sipərlərimi itirmiş, müdafiəsiz qalmışam sanki. Bu təşbehin yerində olmadığını yaxşı bilirəm, yəni atalı-babalı uşaqların da öldüyünü az görməmişik, amma bu da bir gerçəkdir ki, qarşıda ata, baba olanda adam elə düşünür ki, ölüm onların çiyinlərindən aşandan sonra sənə gələcək.
Atamın yaşını keçmişəm, babamın yaşına yaxınlaşıram, yəni mən göz açıb doğmalarımı tanıyanda babam mənim indiki yaşımdan bir qədər böyük idi.
Yenə o illərdəki kimi üzümü pəncərəyə söykəyib yağışa baxıram. İndi o doğma kənd xatirələrimdə və gözlərimi yuman kimi yuxularımdadır.
Bakının kənar bir məhəlləsində doqquzmərtəbəli evin dördüncü mərtəbəsində, balkonun işığını söndürüb yağışa baxıram.
Şairin sözü yadıma düşür: “Doğmalarımızın başdaşını da, gözümüzün yaşını da, lap dünyanın özünü də, lap yağışın özünü də yağış yuyur, gün qurudur”. Hərdən o şairə də acığım tutur, “ruhundan xəbərsiz adam”, “itirilmiş mövlana” deyirəm. Bu şeir hər dəfə mənə “Üzərinə günəş doğan bütün canlılar ölümü dadacaq” həqiqətini pıçıldayır.
Yağış selləmə yağır, belə getsə, sabah təbii fəlakət adı ilə xəbərlər yayılacaq. Amma bu xəbəri yazanlar heç düşünməyəcəklər ki, yağmaq yağışın, əsmək küləyin, tərpənmək yerin haqqıdır. Düşünməyəcəklər ki, fəlakət bu deyil, bizim tədbirsizliyimizdir, məsuliyyətsizliyimizdir, ağılsız işlər görməyimizdir. Sən yolunu, evini, şəhərini elə tik ki, yağış yağanda evlərə dolmasın, yollara yığılmasın, zəlzələ olanda uçmasın, küləyin ağzında sovrulmasın.
Həyətə baxıram, göl durub. Bir az əvvəl görünən kanalizasiya qapağı suyun altında görünməz olub. Düşünürəm ki, bu qapaqları niyə aşsüzən kimi düzəltmirlər ki, suyu tez axıtsın. Nə isə… İndi problem haqqında düşünmək belə istəmirəm. Onsuz da sabah Yeni Yasamalın səkisiz küçəsi ilə, özü də maşınlardan qorxa-qorxa üzüyuxarı dırmananda çox şeylər düşünəcəm. İndi isə yuyulmuş ot, islanmış torpaq kimi həliməm, yumşağam və heç özüm də düşünmədən babamdan eşitdiyim sözləri pıçıldayıram: “Maşallah, nur yağır, bərəkət yağır”.
Əli Çərkəzoğlu, ZAMAN
